Vaxxed - wnioski jakie można wyciągnąć z sielankowego filmu Wakefielda

Poprzedni artykuł dotyczył Andrew Wakefielda a mianowicie analizy próby jego samoobrony dot. zdarzeń sięgających 1998 r kiedy w sposób sztuczny usiłował zasiać ziarno paniki sugerując możliwość istnienia związku szczepionki MMR z nową jednostką chorobową, której częścią składową jest min autyzm. Tu warto wspomnieć o jednej rzeczy. Naczelny „adwokat alternatywny”(skoro mamy medycynę alternatywną to prawo chyba też może być alternatywne prawda? ) Jerzy Zięba w rozmowach punktuje swoich rozmówców (głównie dziennikarzy) iż praca opublikowana w czasopiśmie „Lancet” nie wiązała szczepionki z autyzmem. To się zgadza- jednak Pan Jerzy Zięba zapomina wspomnieć o tym, iż na 2 dni przed publikacją przedmiotowej pracy Andrew Wakefield zwołał konferencję prasową w której wyraził swoje zaniepokojenia dot. potejcnalnej szkodliwości szczepionki mmr. Po nagłośnieniu przez prasę konferencji oraz zasiania strachu wśród ludzi, nikt już nie chciał 2 dni później czytać artykułu badawczego. Przesłanie poszło i szary człowiek nie zawracał sobie głowy jakimiś tam badaniami – do dzisiaj zwolennicy pseudonauk z obrzydzeniem reagują na słowa „ nauka” „badania”. Jedyne badania przez nich uznawane to opinie ich pseudomedycznych autorytetów(ale o wartości poszczególnych badań będzie kiedy indziej).

Po wyroku GMC oraz odebraniu prawa do wykonywania zawodu Andrew Wakefield wyjeżdża do USA gdzie kontynuuje swoją karierę w zakresie antyszczepionkowej propagandy. Zwieńczeniem jego wysiłków jest film „Vaxxed” - który w maju 2017r został wyemitowany w telewizji TVN7. Generalnie film jest przepełniony emocjami- płaczące dzieci, igły wbijane niemowlakom itp. - jednak nauki tam brak- miejscami tylko widać próbę stworzenia mgły naukowości ale po kolei.

Film promuje tezę, iż CDC ( Centrum Kontroli Chorób) zatuszowało wyniki badania które miało potwierdzać związek szczepionki MMR z autyzmem występującym u chłopców rasy czarnej. Zacznijmy od początku. W roku 2004 Frank DeStefano wraz ze swoim zespołem przeprowadził badanie typu „case control” które miało na celu określenie wieku dzieci w chwili otrzymania szczepionki MMR w grupie badanej ( osoby u których stwierdzono autyzm) oraz w grupie kontrolnej(dzieci bez autyzmu)- badanie miało odpowiedzieć na pytanie, czy istnieje jakikolwiek związek między okresem otrzymania szczepionki MMR a Autyzmem. Badanie jest z roku 2004 – nadmieniam, iż na dzień dzisiejszy zostały przeprowadzone liczne, wysokiej jakości badania z metaanalizami włącznie. Ale do rzeczy- badanie było typu „case control”- tego typu badania można krótko nazwać – od choroby do przyczyny. Porównuje się częstotliwość występowania czynnika ryzyka w grupie badanej i w grupie kontrolnej celem wyciągnięcia wniosku, czy zachodzi korelacja między czynnikiem ryzyka a jednostką chorobową którą ten czynnik ryzyka miałby powodować. Jeśli chcemy zbadać wpływ palenia tytoniu na występowanie nowotworu płuc zbierzemy 2 grupy – grupę badaną(pacjenci ze zdiagnozowanym nowotworem płuc) oraz grupę kontrolną (pacjenci u których nowotworu płuc nie zdiagnozowano). Następnie porównamy czy palenie tytoniu było zjawiskiem o większej częstotliwości w grupie badanej niż w grupie kontrolnej w ten sposób można zweryfikować korelację między chorobą a czynnikiem ryzyka. Przy okazji należy powiedzieć o innym typie badań(w dalszej części artykułu zrozumiesz dlaczego teraz o tym piszę)- mianowicie o badaniu kohortowym. Badanie kohortowe w odróżnieniu od badania „case control” można nazwać „od czynnika ryzyka do choroby”. W przypadku tytoniu i nowotworu płuc badanie kohortowe polegało by na tym, iż na wstępie badania zebralibyśmy grupę badaną (osoby palące tytoń) oraz grupę kontrolną( osoby które tytoniu nie palą) i sprawdzilibyśmy czy nowotwór płuc będzie występował częściej w grupie badanej niż kontrolnej. Na pierwszy rzut oka obydwa badania wydają się identyczne jednak tak nie jest. W badaniach bardzo ważny jest plan badania. Jeśli ktoś tworzy badanie typu „case control” to musi się kierować zasadami badania „case control” od początku do końca. Ma to ogromny wpływ chociażby przy dobieraniu grupy badanej i grupy kontrolnej.

Jak już wspomniałem badanie Franka DeStefano( i in.) było badaniem typu „case control”. W toku badania zespół doszedł do konkluzji, iż nie zauważono w toku badania związku między czasem podania szczepionki MMR a diagnozą autyzmu. NA temat samego badania nie będę się rozpisywał gdyż link zamieściłem powyżej – każdy może sam je przeczytać. 10 lat po opublikowaniu badania DeStefano Brian Hooker (inżynier biochemii który aktualnie lansuje się na epidemiologa) opublikował w „ Translational Neurodegeneration „ artykuł w którym usiłował dowieść, iż badanie DeStefano w rzeczywistości dowodziło istnienia związku statystycznie istotnego między szczepieniem MMR a występowaniem autyzmu u chłopców rasy czarnej. Na podstawie tego badania Andrew Wakefield nakręcił film Vaxxed- film sugeruje , iż CDC postanowiło przebadać zagadnienie wpływu MMR na występowanie autyzmu. Do tego celu został sporządzony plan. Gdy wyniki badań pokazały związek między szczepionką MMR a autyzmem u chłopców rasy czarnej CDC zmieniło plan nie informując o tym nikogo oraz zawężyło krąg badawczy by ukryć w/w związek.

Wszystko fajnie jednak historia ma się nieco inaczej. W filmie Vaxxed Andrew Wakefield wskazuje fragment planu badawczego sugerując, iż badanie miało za zadanie zobrazować grupy w rozbiciu na rasy co jest zwyczajną bzdurą. Jak trafnie zauważył Matt Carrey jest to twierdzenie absurdalne i w żadnym wypadku nie wynika o z planu badania który jest dostępny np. TU. Test podawany przez Andrew Wakefielda „The only variable available to be assessed as a potential confounder using the entire sample is child’s race „ umiejscowiony jest w rozdziale „Statistical Analysis” który znajduje się na stronie 8 dokumentu ( użyj skrótu ctrl+f by znaleźć go w dokumencie). Tutaj widać jak zwykłe wyjęcie zdania z kontekstu może posłużyć do kreacji fałszywych twierdzeń. Przeczytawszy cały rozdział Statistical analysies można wyciągnąć słuszny wniosek – zespół badawczy uznał iż całość populacji badania dostarcza niepełnych danych gdyż jedyną zmienną jest rasa dziecka. Z tego powodu zdecydowano się na dalsze analizy dzieci urodzonych w Georgii dla których zespół badawczy dysponował danymi z aktów urodzenia- przedmiotowe akty dostarczały informacji takich jak : waga urodzeniowa, pkt w skali Apgar, wiek matki itp. Dopiero takie zestawienie mogło dać rezultat właściwie dobranej grupy badanej i grupy kontrolnej, czego nie można powiedzieć o analizie dla której jedyną wartością rozróżniającą jest rasa dziecka. Pomyśl chwilę. Czy grupa badana i grupa kontrolna nie powinny być dobrane w taki sposób, by obydwie grupy różniły się w miarę możliwości tylko czynnikiem ryzyka? Hooker najwidoczniej nie popierał tej tezy.

STATYSTYKA

Warto powiedzieć, iż zespół Hookera nie zawierał ani statystyka ani nawet epidemiologa (Hooker aspiruje do miana samozwańczego epidemiologa ale to odmienna historia). Mianowicie Hooker twierdził, iż odkrył iż chłopcy rasy czarnej którzy otrzymali szczepienie MMR w miesiącach 18-36 trzykrotnie częściej chorowali na autyzm niż ich nieszczepieni koledzy. Brzmi groźnie? Nie powinno. NA samym początku warto zadać sobie pytanie : a co z dziewczynkami rasy czarnej? Co z dziećmi rasy białej? CO Z CHŁOPCAMI RASY CZARNEJ KTÓRZY OTRZYMALI SZCZEPIENIE DO 18 MIESIĄCA ŻYCIA? Czyżby szczepienie do 18 miesiąca życia było bezpieczne, później do 36 miesiąca niebezpieczne? Z danych Hookera zamieszczonych na tabeli 2 jego pracy wynika iż w 18 miesiącu nie widać zwiększonej zachorowalności na autyzm, w wieku 24 miesiecy zachorowalność jest podwyższona, zaś w 36 miesiacU ( 3 lata) osiąga wartość 3.36. Brzmi groźnie? Nie powinno :) - po prostu w wieku 3 lat częściej diagnozuje się autyzm niż u dzieci młodszych- to trochę jak twierdzić iż dziecko w wieku 3 lat jest większe od rocznego z uwagi na to, że chodzi. Nie! Po prostu jest starsze..... . Błąd w analizie Hookera bierze się z metody którą obrał.

Pozwolę sobie omówić sam proces analizy statystycznej zastosowanej w badaniu. Pierwszy błąd który rzutuje na pracę polega na tym, iż Hooker badanie typu „case control” potraktował jako badanie „kohortowe”. Błąd taki może rzutować produkcją rezultatów fałszywie pozytywnych gdyż zostaje zachwiana spontaniczność doboru grupy- stwarza to zwiększone ryzyko powstania nieprawdziwych danych – dokładnie tak wyszło w przypadku badania Hookera. Hooker do tego czasu torturował dane, aż w końcu w małym ich skrawku znalazł to, co go uszczęśliwiało. Jak torturował ? W bardzo prosty sposób. Z tego co można znaleźć w dokumentach, Hooker użył do analizy Testu Pearsona, zaś DeStefano użył warunkowej regresji logicznej. W czym problem? Ano w tym, iż Test Pearsona dla populacji niewielkiej, nieistotne dane wyciąga do rangi rzeczy podstawowych- ma tendencję do wykazywania korelacji nawet tam, gdzie one nie występują. Test Pearsona w odróżnieniu od regresji logicznej nie uwzględnia mechanizmu zmiennej zależnej – w analizie pominął logiczny wniosek, iż rozpoznanie autyzmu może nie być skutkiem szczepionki tylko faktu, iż u 3 latków statystycznie częściej diagnozuje się autyzm. W tym przypadku metoda DeStefano jest o wiele bardziej dokładna. Dalej Hooker jednak pominął dane z aktów urodzenia poza ….... masą urodzeniową. Brian Hooker zrobił analizę dla przypadków o masie urodzeniowej większej niż 2500 g aby wykazać iż związek wciąż istnieje. Pojawił się jednak problem. W grupie chłopców rasy czarnej okres trzeba było zawęzić do 31 miesięcy(a nie 36) gdyż było ich za mało – Hooker pisze, iż było ich mniej niż 5- w przypadku dziewczynek brak było danych wystarczających do sporządzenia wniosków nawet przy 31 miesiącach. Kolejny raz Hooker używając testu Pearsona (nie mam nic do samego testu- po prostu miejsce jego użycia jest niewłaściwe) przekazał fałszywie pozytywny wynik jako dowód przyczynowości, twierdząc iż zauważył związek istotny statystycznie. Jak mam się czepiać to wspomnę, iż związek statystycznie istotny to nie to samo co związek klinicznie istotny, a już nijak ma się do związku przyczynowo-skutkowego- ale o tym będzie w kolejnym artykule.

Kolejną rzeczą która może irytować, było porównanie badania DeStefano do eksperymentu Tuskegee. Eksperyment Tuskegee odbywał się w latach 1932-1972 i polegał na tym, iż służba Zdrowia Stanów Zjednoczonych obserwowało czarnych mężczyzn chorujących na kiłę- Służba zdrowia nie mówiąc badanym, iż cierpią na kiłę – sprawdzała jak choroba się rozwija i co robi z organizmem ludzkim. Eksperyment Tuskegee w dzisiejszym świecie jest bezsprzecznie potępiany a próba porównania go z badaniem DeStefano to wyjątkowo kiepski żart.

Podsumowując- Film Vaxxed opiera się na pseudoanalizie wykonanej przez niewykształconego w tym kierunku Briana Hookera który wykorzystując dobór nieprecyzyjnej metody obliczeniowej znalazł w w torcie okruszek strachu który następnie sprzedał mass-publice jako rewelację. Guru antyszczepionkowi zapominają jednak, iż od roku 2004 powstały całe masy badań ( w serwisie cochrane.org jest także metaanaliza) które całkowicie wykluczają związek szczepionek z takimi schorzeniami jak autyzm, zapalenie jelita i in.

W artykule chciałbym zawrzeć jeszcze jedną rzecz. Alternatywny adwokat Andrew Wakefielda – Jerzy Zięba ostatnimi czasy mocno szarżuje z pogróżkami dot. pozwów skierowanych przeciwko osobom które negatywnie wypowiadają się w temacie Andrew Wakefielda. NA wstępie życzę Panu Jerzemu powodzenia z pełnomocnictwem które zamieścił na swoim profilu na facebooku ( Panie Jerzy a Pan wie kto w Polsce może być pełnomocnikiem w procesie sądowym? :) ) . Mianowicie , w 2004 roku Wakefield pozywał już Deera( i innych dziennikarzy) za to, iż ten nagrał film obnażający historię stojącą za badaniem opublikowanym w czasopiśmie „Lancet” w 1998r. W internecie dostępny jest werdykt jednej ze spraw, gdzie sędzie Eady dość mocno punktuje Wakefielda :

„ It thus appears that the Claimant wishes to use the existence of the libel proceedings for public relations purposes, and to deter other critics, while at the same time isolating himself from the “downside” of such litigation, in having to answer a substantial defence of justification. Tactics of that kind would militate against the granting of a stay. „

W skrócie – Sąd skrytykował wykorzystywanie informacji o pozwie sądowym dla celów PR oraz w celu zastraszenia głosu krytyki. Wakefield postanowił w roku 2010 pozwać w Texasie BMJ ( które opublikowało artykuły Briana Deera na temat Wakefielda)), samego Briana Deera oraz dr. Fionę Godlee. Teraz, dlaczego Wakefield skierował pozew w Texasie? Ponownie z powodów czysto PR. Nie trzeba być ekspertem w naukach prawnych by wiedzieć, że pozew zostanie oddalony z uwagi na brak właściwości terytorialnej. Jednak taka sytuacja jest korzystna dla Wakefielda. Dlaczego ? Ano teraz Andrew Wakefield może głosić swoim wyznawcom, iż przegrał proces sądowy z powodu SPISKU!!!!! (nie, żaden spisek- po prostu prawo). Po drugie, gdyby pozew skierował w Wielkiej Brytanii powtórzyła by się sytuacja z pozwem przeciwko Channel 4 – kiedy to Medical Protection Society wycofało się z fundowania obrony Wakefielda w procesie(stało się to po opublikowaniu przez Deer'a faktu, iż Wakefield przyjął z Funduszu pomocy prawnej kwotę ponad 400 000 funtów – o czym nie wspominał i do dzisiaj się tej kwoty wypiera). MPS musiało wtedy opłacić koszty strony przeciwnej. Wakefield bogaty w doświadczenie, prawdopodobnie specjalnie skirował pozew w Texasie, by przegrana(bo proces byłby bliźniaczy do tego z Channel 4 a w Wielkiej Brytanii panuje system kazuistyczny) nie skutkowała potężnymi konsekwencjami finansowymi. To tak apropo pozwów sądowych które Pan Zięba będzie wytaczać.